شنبه ۲۲ شهریور ۱۴۰۴ - ۱۱:۲۳
آیت‌الله سید ظفرالحسن؛ مفسر، متکلم و بنیان‌گذار نهادهای ماندگار دینی در هند

حوزه/ آیت‌الله سید ظفرالحسن از برجسته‌ترین علمای هند به شمار می‌رود که در عرصه‌های علمی، فرهنگی و اجتماعی خدمات ارزشمندی بر جای گذاشت. وی پس از تحصیل در حوزه علمیه نجف و کسب اجازه اجتهاد، به هند بازگشت و با تألیف آثار علمی، تأسیس مجله «الجواد»، راه‌اندازی اداره «تنظیم‌المکاتب» و انجمن «رفاه‌المؤمنین»، و پرورش شاگردان فراوان، نقشی ماندگار در پاسداری از مکتب اهل‌بیت (ع) و تقویت وحدت و رفاه جامعه ایفا کرد.

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری «حوزه»، آیت‌الله سید ظفرالحسن در سال ۱۳۲۹ هجری قمری برابر با ۱۹۱۰ میلادی در سرزمین مادری خود «خطیب‌پور» از مناطق «اعظم‌گره» چشم به جهان گشود. پدر بزرگوارش «مولوی سید ضمیرالحسن» او را «ظفرالحسن» نام نهاد. ظفرالحسن آموزش‌های اولیه را نزد پدر آموخت، سپس وارد مدرسه «اسلامیه نظام‌آباد اعظم‌گره» شد. پس از آن مدتی در مدرسه «ایمانیه بنارس» به تحصیل پرداخت و در ادامه به «سلطان‌المدارس لکهنو» رفت. وی در سال ۱۹۳۵ میلادی موفق به اخذ مدرک «صدرالافاضل» از آن حوزه شد. در طول اقامت خود در لکهنو وارد دانشگاه لکهنو نیز گردید و توانست در زبان‌های فارسی و عربی نمرات شایسته‌ای به دست آورد.

پس از فراغت از تحصیل، از سال ۱۹۳۵ تا ۱۹۳۷ میلادی در مدرسه «باب‌العلم اعظم‌گره» به عنوان مدرس عالی به تدریس پرداخت. در سال ۱۹۳۷ میلادی برای ادامه تحصیلات و کسب معارف والاتر راهی نجف اشرف شد و به حوزه علمیه نجف پیوست.

همدرس و برادر نسبی وی، جناب «ضیاءالعلماء سید وصی‌محمد» نقل کرده‌اند که آیت‌الله ظفرالحسن در عراق روزانه در حدود یازده درس شرکت می‌کرد. یکی از درس‌هایی که همواره در آن حضور می‌یافت، درس معقولات آیت‌الله سید جواد تبریزی بود. استادان از جدیت و استعداد او بسیار خرسند بودند.

وی از حافظه‌ای قوی برخوردار بود و در میدان علم و عمل می‌درخشید. گفتارش با کردارش هماهنگ بود، سخنش دلنشین و اخلاقش نیکو؛ همواره در اندیشه مردم بود و هرکس یک بار او را می‌دید، شیفته‌اش می‌شد.

ایشان از محضر بزرگانی چون آیت‌الله عبدالحسین رشتی، آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی، آیت‌الله سید ضیاءالدین عراقی، آیت‌الله سید جواد تبریزی، آیت‌الله ابراهیم رشتی، آیت‌الله سید جمال گلپایگانی و آیت‌الله عبدالله شیرازی بهره‌های علمی فراوان برد. در سال ۱۹۴۰ میلادی پس از دریافت اجازه اجتهاد از علما و مراجع بزرگ، به هند بازگشت.

ایشان در رد عقاید بهائیت و در پاسخ به کتاب «ظهور قائم آل محمد» تألیف سه‌جلدی خود را با عنوان «انتظار قائم آل محمد» به زبان اردو نگاشت. یکی دیگر از آثار برجسته او ترجمه خطبه «بدون الف» نهج‌البلاغه امیرالمؤمنین (ع) است که آن را نیز به زبان اردو و بدون استفاده از حرف «الف» ترجمه کرد. از دیگر آثارش می‌توان به شرح «کفایة‌الاصول» در دو جلد به خط خود، حواشی بر کتاب‌های مختلف عربی و مجموعه‌ای از قصاید عربی اشاره کرد.

در سال ۱۹۵۰ میلادی ماهنامه «الجواد» را بنیان گذاشت که سال‌ها مقالات استادان و بزرگان قلم در آن منتشر می‌شد. آیت‌الله ظفرالحسن شاعری توانا نیز بود و فصاحت، بلاغت و روانی کلامش در اشعار و قصاید او به‌روشنی نمایان است.

ظفرالملت مدیر اداره «تنظیم‌المکاتب» بود و تا پایان عمر به عنوان مدیر آن خدمات شایانی انجام داد. پس از تأسیس این اداره، وی طی نامه‌ای به یکی از خیرین شهر بمبئی، مسئولیت اداره ۴۰ مکتب را به او سپرد. به مرور با مشاهده موفقیت‌های این اداره، علما و اندیشمندان بسیاری به آن جذب شدند. نخستین جلسه رسمی اداره تنظیم‌المکاتب به همت و تلاش ایشان در شهر بنارس برگزار شد و پس از آن، در تمامی جلسات اداره، وی آغازگر نشست‌ها بود.

از دیگر ابتکارات او تأسیس انجمن «رفاه‌المؤمنین» بود. هدف از تأسیس آن، رسیدگی به اختلافات میان مؤمنان بدون مراجعه به دادگاه‌ها و حل و فصل آنها در چارچوب شریعت اسلام بود. به برکت این انجمن، مشکلات بسیاری رفع گردید و زمینه همدلی، اتحاد و محبت میان مؤمنان فراهم آمد.

وی شاگردان بسیاری تربیت کرد که از جمله آنان می‌توان به: فرزندش سید شمیم‌الحسن، علامه سعید اختر رضوی گوپالپوری، دکتر امیرحسن عابدی، مولانا سید محمد زنگی‌پوری، مولانا شیخ ممتازعلی، مولانا سید کرارحسین واعظ، مولانا سید احمدحسن، مولانا ارشادحسین مبارکپوری، مولانا حسین مهدی حسینی، مولانا سید ضمیرالحسن رضوی و دیگران اشاره کرد.

ایشان دارای شش پسر و چهار دختر بود و در تربیت و تعلیم فرزندانش اهتمام فراوان داشت. فرزندانش عبارت‌اند از:

  • سید شمیم‌الحسن (مدیر مدرسه جوادیه بنارس)،
  • سید درالحسن (مهندس، پیش‌نماز و خطیب اهل بیت علیهم‌السلام)،
  • حکیم سید خشنودحسن (پزشک در نظام‌آباد)،
  • سید علی‌الحسن (مدیر پیشین بخش مهندسی دانشگاه جامعه ملیه دهلی)،
  • سید رضی‌الحسن (مهندس در بندر امام خمینی (ره) ایران)،
  • و سید ولی‌الحسن (کارمند رادیو تهران، جمهوری اسلامی ایران).

جناب ظفرالملت را می‌توان شخصیتی جامع و اثرگذار دانست؛ هم مجتهد، فقیه، مفسر حدیث، متکلم، فیلسوف، ادیب، شاعر، مترجم توانمند، پاسدار مذهب حق، رهبر جامعه جوادیه، حامی ملت، روح مجالس، یاور فقرا و مستمندان، پناهگاه یتیمان و بی‌نوایان، پشتیبان مساجد و حسینیه‌ها، زینت منابر، عابد شب‌زنده‌دار، و تجسمی از اخلاق و تواضع.

این عالم بزرگ در اثر بیماری فشار خون، روز ۱۷ ربیع‌الاول ۱۴۰۳ هجری قمری در شهر بنارس دار فانی را وداع گفت و پس از تشییع و اقامه نماز میت، در صحن «مسجد مظاهر صاحب بنارس» به خاک سپرده شد.

اخبار مرتبط

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha